آرتروز مفصل زانو (گونارتروز) یک بیماری شایع است که در آن تخریب تدریجی (دژنراسیون) بافت غضروف وجود دارد و به دنبال آن درگیر شدن ساختارهای اطراف در روند تخریب است. بدون کمک به موقع پزشک ، بیماری علت درد شدید و محدودیت تحرک می شود و در موارد پیشرفته منجر به ناتوانی می شود.
اطلاعات کلی
مفصل زانو به طور منظم استرس فوق العاده ای را تجربه می کند. راه رفتن ، دویدن ، پریدن ، بالا رفتن از پله ها و فقط ایستادن همه در وضعیت غضروف تأثیر دارد. روند تخریب و ترمیم در تعادل ثابت است ، اما اگر تحت تأثیر دلایل خاصی ، این تعادل به هم بخورد ، رشد تدریجی آرتروز آغاز می شود.
در ابتدا میکرو ترک در ضخامت غضروف ظاهر می شود که در برخی از مناطق باعث کاهش ضخامت آن می شود. در نتیجه ، بار روی سطح تماس استخوان ها توزیع مجدد می شود ، که روند پاتولوژیک را تسریع می کند. به تدریج ، یک مجموعه کامل از تغییرات در زانو رخ می دهد:
- نازک شدن غضروف تا ناپدید شدن کامل.
- تغییر در ترکیب و کاهش مقدار مایع سینوویال ؛
- آسیب به استخوان ها در اثر اصطکاک در برابر یکدیگر ؛
- ظاهر برجستگی های استخوانی (استئوفیت ها) ، ابتدا در امتداد لبه های مفصل ، و سپس در کل منطقه آن.
- تراکم کپسول مفصل در نتیجه یک روند التهابی مزمن ، که منجر به سفتی مفصل می شود.
- اسپاسم جبرانی عضلات اطراف
در نهایت ، زانو به طور قابل توجهی تغییر شکل می یابد ، و تحرک محدود است ، که منجر به ناتوانی فرد می شود.
بسته به محلی سازی فرآیند ، آرتروز مفصل زانو می تواند یک طرفه باشد و روی زانوی راست یا چپ یا دو طرفه تأثیر بگذارد. در این حالت ، هر دو پا تحت تأثیر قرار می گیرند.
دلایل
آرتروز در اثر آسیب دیدگی ناشی از افزایش استرس ، التهاب یا آسیب های مادرزادی دستگاه مفصلی رخ می دهد. لیست متداول ترین دلایل شامل موارد زیر است:
- آسیب های زانو: دررفتگی ، آسیب به رباط ها و مینیسک ها ، کوفتگی های شدید ، همراه با خونریزی در حفره مفصل ، شکستگی استخوان داخل مفصلی ؛
- افزایش بار در مفصل: ورزش های حرفه ای ، وزنه برداری ، کار در حالت ایستاده ، پوشیدن کفش اشتباه ، اضافه وزن ؛
- آسیب شناسی بافت همبند: لوپوس اریتماتوی سیستمیک ، آرتریت روماتوئید ؛
- ضعف مادرزادی و اکتسابی رباط ها و عضلات ، از جمله ضعف های مرتبط با فعالیت بدنی کم ؛
- بیماری ها یا آسیب های سیستم اسکلتی عضلانی ، همراه با افزایش بار در زانو (صافی کف پا ، آرتروز مفصل ران) ؛
- اختلالات هورمونی ، به ویژه دیابت شیرین ؛
- اختلالات متابولیکی ، همراه با رسوب نمک (نقرس) ؛
- بدون در نظر گرفتن علت ، التهاب مفصل (آرتروز).
- عمل زانو؛
- وراثت
درجه
بسته به حجم آسیب بافتی ، ارتوپد 4 درجه (مراحل) آرتروز مفصل زانو را تشخیص می دهد که علائم آن را تعیین می کند:
- درجه 1: هیچ علامتی وجود ندارد و انحراف جزئی از هنجار در اشعه ایکس مشاهده می شود.
- درجه 2: بیمار در هنگام انجام اعمال جسمی ، هنگام راه رفتن روی پله ها ، چمباتمه زدن ، ایستادن به مدت طولانی ، احساس درد اپیزودیک می کند. تصاویر محدود شدن فضای مشترک ، کانونهای آشکار انحطاط را نشان می دهد. تظاهرات اولیه استئوفیت ها یا کلسیفیکاسیون رباط های جانبی مفصل.
- درجه 3: درد بیمار را به طور مداوم دنبال می کند ، حتی در حالت استراحت ، راه رفتن بدون عصا غیرممکن است. تصاویر اشعه ایکس نشان می دهد که فضای مفصلی قابل توجه است ، گاهی اوقات نامتقارن است ، به دلیل آسیب به مینیسک ، علائم تغییر شکل مفصل ، استئوفیت های بزرگ ، بزرگ ، رشد استخوان.
- درجه 4: حرکات مفصل عملا غیرممکن است ، تخریب کامل غضروف و تغییر شکل قابل توجهی در سطوح مفصلی استخوان ها ، تعداد زیادی استئوفیت در اشعه ایکس نشان داده می شود. در موارد شدید ، استخوان ها با هم رشد می کنند.
علائم
علائم آرتروز زانو برای ضایعات دژنراتیو معمول است. فرد با مشکلات زیر روبرو می شود:
- درد در مرحله اولیه پس از بالا رفتن از پله ها به صورت ناراحتی خفیف ظاهر می شود و سپس به تدریج افزایش می یابد. با ضایعه مشخص ، دائمی شده و بیمار را حتی در حالت استراحت نیز آزار می دهد.
- سفتی صبح: در مراحل اولیه رشد رخ می دهد ، در ابتدا فقط چند دقیقه طول می کشد ، سپس تا نیم ساعت طول می کشد.
- کرانچ: با آسیب دیدگی درجه دوم و بعدی اتفاق می افتد ، از نظر شدت و شدت از صدای فیزیولوژیکی متفاوت است و همچنین با احساسات دردناک همراه است.
- محدودیت تحرک: همراه با رشد استئوفیت ها و افزایش اصطکاک استخوان. خم شدن و کشیدن زانو دشوار است و اغلب با درد همراه است. در آخرین مراحل ، مفصل می تواند به طور کامل مسدود شود (آنکیلوز).
- تغییر شکل زانو: به دلیل تغییر شکل در تماس با استخوان ها ، رشد استخوان ها و درگیری عضلات و رباط ها در روند آسیب شناسی رخ می دهد. هنگامی که التهاب می پیوندد ، تورم بافت های اطراف مفصل رخ می دهد.
- لنگش: با پیشرفت آرتروز ، فرد بیشتر و بیشتر لنگ می زند ، در مراحل بعدی مجبور می شود از عصا یا واکر استفاده کند.
عیب یابی
تشخیص آرتروز مفصل زانو توسط متخصص ارتوپدی و آسیب شناسی انجام می شود. برای تشخیص یک بیماری از آسیب شناسی با یک تصویر مشابه ، و همچنین تعیین میزان آسیب ، کمک کنید:
- بررسی و جمع آوری آنامنیز: پزشک شکایات اصلی ، تاریخچه پیشرفت بیماری را می فهمد ، در مورد صدمات وارده یاد می گیرد ؛
- معاینه: میزان تحرک زانو ، تغییر شکل بافت ، به ویژه سندرم درد آشکار می شود.
- تشخیص آزمایشگاهی: یک آزمایش خون عمومی به شما امکان می دهد التهاب ، بیوشیمیایی - علل احتمالی مشکلات را شناسایی کنید.
- روش های اشعه ایکس: اشعه ایکس و CT - اصلی ترین روش تشخیصی است که به شما امکان می دهد علائم معمولی آرتروز را تشخیص دهید: تنگی فضای مفصل ، استئوفیت ها ، تغییر شکل استخوان.
- MRI: تجسم بافت های نرم ، ارزیابی وضعیت عضلات و رباط ها را امکان پذیر می کند.
- سونوگرافی: ارزیابی وضعیت عضلات ، تاندون ها ، کپسول مفصلی ؛
- سوراخ مفصل: به شما امکان می دهد از مایع مفصل تجزیه و تحلیل کنید ، همچنین یک دوربین کوچک برای بررسی حفره از داخل (آرتروسکوپی) معرفی کنید.
در صورت لزوم ، مطالعات و مشاوره های اضافی از متخصصان باریک منصوب می شود.
درمان آرتروز زانو
تمام روش های درمان آرتروز مفصل زانو را می توان به سه گروه تقسیم کرد:
- دارویی
- فیزیوتراپی
- جراحی
وقتی بیمار با بیماری مرحله 1-2 تشخیص داده شود ، از مجموعه داروها و فیزیوتراپی استفاده می شود ، اما اگر ضایعه گسترده شده باشد ، اولویت با جراحی است.
درمان دارویی
نسخه مناسب داروها به شما امکان می دهد درد را تسکین دهید ، در صورت وجود روند التهابی را متوقف کنید و همچنین تخریب بافت غضروفی را متوقف کنید یا حداقل سرعت آن را کاهش دهید. برای این منظور از گروه های زیر بودجه استفاده می شود:
- ضد التهاب: التهاب را برطرف کرده و مفصل را بی حس می کند.
- هورمونی (کورتیکواستروئیدها): در صورت بی اثر بودن داروهای ضد التهاب تجویز می شود.
- ضد اسپاسم: به خلاص شدن از شر اسپاسم عضلات و کاهش وضعیت بیمار کمک می کند.
- محافظ های غضروفی فرآیندهای بازسازی بافت غضروف را تحریک می کنند.
- داروهایی برای بهبود میکروسیرکولاسیون: بهبود اکسیژن و مواد مغذی مفصل.
بسته به شرایط ، از داروهای قرص دارویی ، تزریقی و محلی استفاده می شود ، تجویز داخل مفصلی مجاز است. فقط پزشک در انتخاب داروها ، دوز و دفعات تجویز آنها نقش دارد. در صورت استفاده غیرقابل کنترل ، بسیاری از داروها می توانند وضعیت مفصل را بدتر کرده و همچنین عوارض جانبی ناخوشایندی ایجاد کنند.
فیزیوتراپی
از تکنیک های فیزیوتراپی برای بهبود گردش خون در ناحیه مفصل ، افزایش تحرک و تقویت عملکرد داروها استفاده می شود. دکتر ممکن است تجویز کند:
- موج شوک درمانی: سونوگرافی با یک فرکانس خاص ، به از بین بردن استئوفیت ها کمک می کند.
- مغناطیس درمانی: قرار گرفتن در معرض یک میدان مغناطیسی که فرآیندهای متابولیسم و بازسازی را تحریک می کند.
- لیزر درمانی: گرم شدن عمیق بافتها با پرتو لیزر.
- الکتروتراپی (میوستیمولاسیون): تأثیر روی عضلات با جریان الکتریکی ضعیف ؛
- الکترو یا فونوفورز: معرفی داروها (محافظ های غضروفی یا ضد درد) با استفاده از جریان الکتریکی یا سونوگرافی ؛
- ازن درمانی: ورود مخلوط گازها به حفره مفصلی.
با توجه به علائم فردی ، تمرینات فیزیوتراپی و ماساژ نیز تجویز می شود.
عمل جراحي
درمان جراحی آرتروز زانو در صورت بی اثر بودن سایر روش ها تجویز می شود. پزشکان چندین گزینه برای عمل انجام می دهند:
- پروتزهای داخلی: جایگزینی کامل مفصل آسیب دیده با پروتز ؛
- آرتروز: اتصال استخوان ها به یکدیگر برای از بین بردن تحرک (کاهش درد و اجازه می دهد تا فرد به پای خود تکیه دهد) ؛
- استئوتومی: بریدن یکی از استخوان ها و قرار دادن آن در زاویه بهینه برای کاهش استرس در مفصل.
از آرتروز و استئوتومی در مواردی استفاده می شود که انجام پروتزهای داخلی غیرممکن باشد و یا لازم است این عمل را برای مدتی به تعویق اندازید.
جلوگیری
برای حفظ سلامت زانوها ، باید به قوانین زیر عمل کنید:
- یک سبک زندگی فعال داشته باشید ، به ورزش های آماتور بپردازید ، بیشتر راه بروید و تمرین کنید.
- از استرس و کار زیاد جلوگیری کنید
- خطر آسیب را به حداقل برسانید.
- وزن را در حد طبیعی نگه دارید.
- به طور صحیح و متعادل غذا بخورید.
- کفش های ارتوپدی با کیفیت بالا بپوشید.
- از استرس بیش از حد روی زانوها جلوگیری کنید (وزنه برداری ، ورزش های حرفه ای ، طولانی مدت کار روی پا).
همین قوانین برای کسانی که قبلاً از آرتروز رنج می برند مربوط است ، زیرا رعایت آنها به کاهش سرعت پیشرفت بیماری کمک می کند.
رژیم غذایی
وضعیت غضروف ها تا حد زیادی به کیفیت تغذیه بستگی دارد. با علائم آرتروز ، توصیه می شود موارد زیر را حذف کنید:
- نوشیدنی های گازدار؛
- الکل
- غذاهای بیش از حد چرب و ادویه دار ؛
- مواد غذایی کنسرو شده و محصولات نیمه تمام ؛
- محصولات با رنگ مصنوعی ، مواد نگهدارنده ، طعم دهنده.
رژیم غذایی باید حاوی مقدار کافی پروتئین ، اسیدهای چرب (به خصوص امگا 3) ، کلاژن (موجود در ژلاتین ، آگار-آگار) باشد. ساخت منو ضروری است تا اجازه افزایش وزن بدن را ندهید.
عواقب و عوارض
آرتروز مفاصل زانو بسیار آهسته ایجاد می شود ، اما در صورت عدم درمان ، این بیماری دلیل عوارض جدی و ناخوشایند می شود:
- به طور کلی تغییر شکل شدید مفصل و پا (همراه با تغییر در تنظیمات زانو ، و همچنین تغییر ساختار قاب عضلانی و انحنای استخوان ها) ؛
- کوتاه شدن اندام در اثر خرد شدن سر استخوان ها ؛
- آنکیلوز: کمبود کامل حرکت در زانوی آسیب دیده ؛
- آسیب به سایر قسمت های سیستم اسکلتی عضلانی به دلیل توزیع نامناسب بار (خار پاشنه ، آرتروز مفصل ران ، درد در ستون فقرات).
برای جلوگیری از این مشکلات ، انجام معاینه به موقع توسط متخصص ارتوپد و پیروی از توصیه های وی مهم است. خود درمانی و اشتیاق به داروهای محلی می تواند وضعیت را به طور جدی بدتر کند.